Триатлон чемпиондарын қайда дайындайды?
Алматылық №14 олимпиадалық резервтің мамандандырылған балалар мен жасөспірімдер мектебін Алматыда ғана емес, бүкіл Қазақстанда біледі. 2003 жылы №14 балалар мен жасөспірімдер дене шынықтыру клубы ретінде құрылған және 2013 жылы қазіргі мәртебеге ие болған мектеп көптеген спорт түрлерінен, сонын ішінде семсерлесу, президенттік көпсайыс, қазіргі бессайыс бойынша басты "кадрлар ұстасы" болып табылады. Үш жыл бойы ОРМБЖМ-да триатлон бөлімшесі жұмыс істейді.
Алматыда триатлеттерді қалай дайындайтыны, мектептің жетістіктері мен проблемалары туралы оның директоры Жәмила ТАНАБАЕВА әңгімелейді.
- Жәмила Кемелбекқызы, сіздің мектебіңізде триатлонды қашан оқыта бастады?
- Триатлон бөлімі біздің мектепте 2017 жылдың 4 қаңтарында ашылды. Қабылдау бірінші оқу жылының алғашқы дайындық топтарына жүргізілді. Оқушылар контингенті 120 адамды құрады, тек төрт жаттықтырушы болды. Бүгінгі таңда триатлон бөлімі 18 оқу тобынан тұрады. Бұл алғашқы дайындықтың 14 тобы, үш оқу-жаттығу тобы және спорттық жетілдірудің бір тобы. Триатлонға 180 спортшы-оқушы оқиды. Оның ішінде-спорт шеберіне 5 үміткер және 1 разрядты 5 спортшы. Сонымен қатар, 26 оқушының аралас спорт түрлері бойынша (жүзу, велоспорт, президенттік көпсайыс) разрядтары бар. Жаттықтырушылар құрамы бүгінде 13 адамнан тұрады, олар 6 штаттық қызметкер және 7 қосымша жұмыс беруші. Бұл ретте 12 жаттықтырушыда-жоғары дене шынықтыру білімі, ал екі жаттықтырушыда аралас спорт түрлері бойынша жоғары біліктілік санаты бар. Екі жаттықтырушы триатлон бойынша біліктілігі жоғары деңгейдегі ІІ-ші санатқа ие.
- Сіздің тәрбиеленушілеріңіз қандай нәтижелермен мақтана алады?
- Қазақстанда триатлонның даму тарихының аздығына қарамастан, біздің қаламызда да көптеген спорттық марапаттарға ие болдық. Осылайша, 2019 жылдың қорытындысы бойынша біз триатлоннан Қазақстан Республикасы Кубогының кезеңдерінде бірнеше рет жүлделі орындарға ие болдық. "Алтынды" Александр Тен, Абзал Орынбек, Юлия Озерова және Дарья Бычкова алды. Триатлоннан ҚР Чемпионатында тағы да Дарья Бычкова мен Александр Тен алтын медальға ие болды. ҚР Кубогының финалында осы спортшылар тағы да үздік деп танылды. Сонымен, біздің басты жетістігіміз – Александр Теннің Оңтүстік Кореядағы триатлоннан Азия чемпионатындағы жеңісі. Жас триатлеттің бірінші орны әлемдік триатлон тарихына енеді, себебі Саша Тен өзінің жас санатында триатлоннан Азия чемпионы атанды.
- Триатлоннан Алматы құрамасы қалай қалыптасады?
- Алматы құрамасына іріктеу Almaty Triathlon Federation ұйымдастырған триатлон мен дуатлон бойынша қалалық жарыстарда өткізіледі. Жыл сайын екі чемпионат өткізіледі, онда біз дарынды балаларды табамыз. Өкінішке орай, 2020 жылы төтенше жағдай мен карантинге байланысты чемпионаттар мен қала құрамасына іріктеу өткізілген жоқ.
- Чемпиондардың болашақ тағдырлары қандай?
- Менің ойымша, көп нәрсе жасөспірімдерге, олардың көңіл-күйі мен күш-жігеріне байланысты. Біздің тарапымыздан олардың одан әрі өсуі үшін қолдан келгеннің бәрі жасалуда. Сонымен, 2019-2020 оқу жылында "Спортта дарынды балаларға арналған мамандандырылған мектеп-интернат-колледжі" МКҚК-ға спорттық жетілдіру үшін біз бес дарынды спортшыны (Александр Тен, Егор Крупяков, Роман Санаров, Данил Породнов және Ислам Гаджиев), ал "Жазғы спорт түрлері бойынша олимпиадалық резервті даярлау орталығы" МКҚК-ға Александр Тен қабылданды.
- Бүгін Алматыда триатлонның дамуына қандай кедергілер бар?
- Жалпы алғанда, спорттық керек-жарақты сатып алу қажеттілігіне қарай толық көлемде қаржыландырылады. Іссапар шығыстары мен оқу-жаттығу жиындарына арналған шығыстар күнтізбелік жоспарға және спорт түрлері бойынша ранжирлеуге сәйкес салынады. №14 ОРМБЖМ алдында тұрған негізгі проблемалар - бұл триатлон бойынша білікті кадрлардың жетіспеушілігі және сабақтарға арналған спорттық базаның болмауы. Алматыда триатлонмен айналысуға арналған мамандандырылған база жоқ, ал бассейндер мен стадиондарды жалға алу қымбат. Триатлонның дамуына және спортшылардың дайындығына жаттықтырушылардың болмауы да әсер етеді. Жаттығу процесі үш бағытта жүруі үшін (жүзу, жүгіру, вело) осы спорт түрлерінің әрқайсысы үшін мамандарды бөлек жалдау керек, бұл әрқашан қажетті нәтижелерге қол жеткізе бермейді. Бұдан басқа, триатлон, дуатлон және акватлонда спорттық разрядтар мен атақтар беру үшін бекітілген нормалар мен талаптарда спортшылар үшін жаппай разрядтар беру жөніндегі нормативтер жоқ.
- ТЖ және карантин кезінде жасөспірімдермен қалай жұмыс істедіңіздер?
-Төтенше жағдай кезінде жаттығу процесі Whatsapp, Instagram және ZOOM-да онлайн-режимде өткізілді. Жаттықтырушылар тапсырмалар берді, ал орындалған тапсырмалардың бейне есептері әлеуметтік желілерге қойылды. ТЖ жойылғаннан кейін барлық санитарлық нормаларды сақтай отырып, жеке сабақтар таза ауада өткізілді. Қазіргі уақытта карантинді кезең-кезеңімен алып тастау жоспарына сәйкес жаттығулар таза ауада 5 адамнан аспайтын топтарда өткізіледі. Оқу-жаттығу сабақтары Орталық стадион аумағында, Орталық мәдениет және демалыс саябағында, "Алматы Арена" мұз кешені аумағында, индустриялық аймақ аумағында өтеді.
Әрине, төтенше жағдай мен карантин кезінде сабақтарды шектеу спортшылардың дайындығына, әсіресе бастапқы дайындық топтарында және оқу-жаттығу топтарында (БДТ, ОЖТ) теріс әсерін тигізді, өйткені үй жағдайында негізгі назар жалпы физикалық дайындық (ЖФД) бойынша сабақтарға аударылды. Суда жүзу бойынша практикалық сабақтар және вело және жүгіру дайындығы бойынша сабақтар өткізілген жоқ.
Анықтама. Жәмила Танабаева өзінің еңбек жолын 1996 жылы Алматы қаласының №15 лингвистикалық гимназиясында дене шынықтыру пәнінің мұғалімі болып бастаған. 2003 жылдан бастап Алматы қаласы спорт басқармасының "№14 олимпиадалық резервтің мамандандырылған балалар мен жасөспірімдер мектебі" МКҚК директоры болып жұмыс істейді.
Бүгінде ол Алматы қаласы спорт басқармасының ведомствосына қарасты кәсіпорындарының Директорлар кеңесінің мүшесі болып табылады. ҚР-да спортты дамытуға қосқан үлесі үшін ҚР Мәдениет және спорт министрлігі Спорт және дене шынықтыру істері комитетінің Құрмет грамоталарымен, Алматы қаласы әкімінің алғыс хаттарымен марапатталған. "Дене шынықтыру мен спортты дамытуға сіңірген еңбегі үшін" (2011 ж.) құрметті атағы бар.
